تفکر استفاده از کارت برای خرید، اولین بار در سال ۱۸۸۷ توسط ادوارد بلامی در رمانی علمی تخیلی و آرمانگرا به نام نگاه به عقب مطرح شد. بلامی در رمان خود یازده مرتبه از عبارت کارت اعتباری استفاده کرده است. وی این عبارت را برای بهرهمندی شهروندان از سود اجتماعی به جای مفهوم استقراض مطرح نمود.
در مورد تاریخچه کارتهاى اعتبارى، دیدگاههاى متفاوتى وجود دارد. بعضىها تولد نخستین کارتهاى اعتبارى را به انگلیسىها نسبت مىدهند و بعضى به آمریکایىها. گروهی نقطه آغازین را همان ” بن”هاى اعتبارى میدانند که شرکت “نساجى انگلستان” بین کارکنان خود توزیع کرد. آن روزها کارکنان شرکت نساجى انگلستان، با استفاده از “بن” از مراکز تجارى طرف قرارداد خرید میکردند. شرکت، بهاى کالاهاى خریدارى شده را میپرداخت، بعد بهصورت قسطى از حقوق کارکنان کم مىکرد.
این یک روایت از تاریخچه کارتهاى اعتبارى است. اما بعضى دیگر از تاریخنگاران اقتصادى، ابداع کارتهاى اعتبارى را به فردى بهنام” جان سیبگینز” کارشناس اعتبارى مصرفى بانک نیویورک نسبت میدهند. طرح اولیه او که تحت عنوان «CHARGE IT» در سال ۱۹۴۶ مطرح شد، براى خریدهاى کوچک از فروشگاههاى محلى مورد استفاده قرار گرفت. از این طرح خیلى استقبال شد. همین طرح باعث شد تا سایر بانکهاى آمریکایى هم طرحهاى مشابهى را مورد بررسى اولیه قرار دهند.
کارت اعتباری به شکل امروزی برای اولین بار در اواخر دهه ۱۹۵۰ در ایالات متحده آمریکا به وجود آمد. شرکت داینرز با قراردادی مابین خود و چند رستوران اقدام به ایجاد سرویس پرداخت نمود، طوریکه با ارایه کارت داینرز مشتریان میتوانستند از سرویس رستوران استفاده نموده و در پایان ماه به شرکت نامبرده بدهی خود را پرداخت نمایند.
کارتهای اعتباری به دلیل ماهیت آنها، دارای کاربران و متقاضیان ویژهٔ خود است، در بسیاری کشورهای متمدن و توسعه یافته تمامی افراد بزرگسال دارای کارت اعتباری هستند.
سپتامبر سال ۲۰۱۰ پنجاه و دومین سال صدور و ارسال انبوه کارتهای اعتباری در آمریکا بود و گفته میشود که امروزه هر آمریکایی به طور میانگین ۹ کارت اعتباری دارد، در حالی که این بازار در ایران بسیار نوپا است.
کارتهای اعتباری همیشه از جنس پلاستیک نبوده و در مقاطع مختلف زمانی از جنس سکههای فلزی، ورقههای فلزی، سلولوئید، فیبر و کاغذ نیز ساخته شده است. کارتهای اعتباری جدید جایگزین اقلام بسیار متنوعی هستند که به عنوان عامل مبادله مورد استفاده قرار داشته است. سکههای فلزی شبیه مدالهای نظامی با قطع ۵/۲ در ۵/۱ یکی از این اقلام هستند که از حدود ۱۹۳۰ تا اواخر دهه ۱۹۵۰ به شدت رواج داشت. روی این سکهها نام مشتری، شهر و ایالت محل سکونت وی درج میشد. یک قطعه کاغذ نیز به عنوان محل امضا ضمیمه بود.
اولین سیستم های POS در دهه ۱۹۷۰ توسط شرکت IBM به بازار معرفی شد.
سیستم اصلی POS در واقع توسط یک رستوران دار نیویورکی بنام Gene Mosher در سال ۱۹۷۸ روی یک کامپیوتر Apple برنامه ریزی و ساخته شد. Mosher سفارش مشتریان را در یک کامپیوتر شخصی ثبت کرده و سپس در آشپزخانه رستوران این سفارشات پرینت می شد . در سال ۱۹۸۶ بود که موشر توانست به کمک آتاری ۵۲۰ST یک رابط گرافیکی رنگی (color graphical user interface) و تاچ اسکرین در سیستم POS ایجاد و اولین نرم افزار POS گرافیکی تاچ اسکرین را به بازار عرضه کند. نرم افزار اصلی او در رستوران خودش (که یک اغذیه فروشی بود) در نیویورک مورد استفاده قرار گرفت و سرانجام کمپانی خود را بنام Viewtouch که امروزه همچنان پابرجاست، به راه انداخت.
با وجود اینکه کارتهای پلاستیکی بیش از نیم قرن رایجترین مدل کارت بوده؛ اما اخیرا پیشرفتهای بسیاری در صنعت پرداخت صورت گرفته که از سرویسهای آنلاین مثل PayPal تا ریزتراشههای قابل نصب در گوشی تلفن همراه و سایر قطعات را در بر میگیرد و چشمانداز متفاوتی برای صنعت پرداخت ترسیم میکند. با وجود فراوانی بسیار زیاد دستگاههای کارتخوان در سراسر آمریکا و جهان که مهمترین کاربرد آنها خوانش یک کارت پلاستیکی دارای نوار مغناطیسی است، نه تنها منسوخ شدن کارتهای اعتباری در آینده نزدیک بسیار بعید است، بلکه پرداخت با کارتهای اعتباری، تلفن همراه، اثر انگشت یا ریزتراشههای جاگذاری شده در بدن و … مراحل تکمیلی راهی هستند که بانک آمریکا در سال ۱۹۵۸ آغاز نموده و تحقق آرمان جامعه بدون پول نقد را گام به گام به واقعیت نزدیک میکند.
منابع
ویکی پدیا – همشهری – دنیای اقتصاد