کتاب پشت دروازه های شهر، خاطرات امیر سرتیپ منوچهر نجفدری می باشد که با تلاش حسین کاوشی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی، به رشته تحریر در آمده و به تازگی به چاپ رسیده است. در این خصوص گفت و گویی با حسین کاووشی انجام دادیم که نظر شما را بدان جلب می کنیم:
چرا یک فرد نظامی را انتخاب کردید؟
متاسفانه در حوزه خاطرهنگاری شاهد ابراز نظرات غیرکارشناسی بسیاری هستیم که فقط متکی بر سلیقه گویندگان آن است که پایه و اساس محکمی ندارد. از هر خاطره باید متناسب با جایگاه افراد و حوزهای که در آن فعالیت کردهاند، انتظار داشت و مهم آن است که در همان حوزه انتظار ما را برآورده کنند؛ بهعنوان مثال، خاطرات اُسرا در مقایسه با رزمندگان حاضر در میدان جنگ کم اهمیت نیست. انتشار با کیفیت خاطرات دوران اسارت، از ظرفیت قالب توجهی برخوردار است تا زوایای دیگری از تاریخ دفاع مقدس پوشش داده شود. بر همین اساس باید بین خاطرات افراد نظامی و افراد سیاسی یا فرهنگی تمایز قائل شد.
خاطرات امیر نجفدری گنجینه بسیار ارزشمندی از تاریخ ژاندارمری را ارائه میکند. دقت و ذکر جزئیات وقایع در آثار اندکی وجود دارد. حافظه امیر در ذکر وقایع آن هم پس از گذشت چند دهه هر خواننده ای را به تحسین وا می دارد.
امیر نجفدری کیست؟
امیرسرتیپ منوچهرنجفدری، پس از فارغالتحصیلی در سال ۱۳۳۴ از دانشکده افسری و خدمت در ارتش، از مهرماه ۱۳۳۸ بهطور رسمی خدمت خود را در ژاندارمری آغاز کرد و بیش از سه دهه در سِمتهای مختلف و شهرهای متعددی عهدهدار مسئولیتهای مهمی بود.
خاطرات امیر در طول چه مدت جمعآوری شد؟
قریب به ۴۰ ساعت با امیرسرتیپ نجفدری مصاحبه انجام شده که نخستین جلسه مصاحبه با ایشان به اول شهریور ماه ۹۳ و آخرین جلسه مصاحبه با اواخر دیماه مربوط میشود. پس از آن نیز بر حسب نیاز به تکمیل اطلاعات، جلساتی با ایشان داشتم. پژوهشگران حوزه تاریخ شفاهی نسب به روند کُند اینگونه فعالیتها آشنایی دارند اما با توجه به این شرایط، روند آمادهسازی از شروع ضبط در شهریور ماه ۱۳۹۳ تا زمان چاپ شهریور ماه ۱۳۹۶ با توجه به حجم زیاد کتاب از نظر زمانی بسیار رضایتبخش است.
دوران خدمت امیر چگونه گذشت؟
ایشان از مهرماه ۱۳۳۸ تا آخراسفندماه همان سال فرمانده دسته مرکزی گروهان ژاندارمری ایلام بود. پس از آن در سال ۱۳۳۹ درگروهان ژاندارمری قصرشیرین مامور به خدمت شد اما به دلیل درگیری با رئیس ساواک قصرشیرین و مبارزه با قاچاق کالا در خرداد سال ۱۳۴۱ به استان فارس منتقل و دوباره پس از گذشت دو سال به سمت فرماندهی گروهان ژاندارمری قصرشیرین منصو ب شد. امیر در سال ۱۳۴۷ برای سپری کردن دوره عالی به تهران منتقل و در مهرماه ۱۳۵۴به سمت فرمانده هنگ ژاندارمری تهران درآمد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در سمت فرماندهی ناحیه ژاندارمری سیستان و بلوچستان مشغول به خدمت شد. سال ۱۳۵۹ برای خدمات و زحمات شبانهروزی پس از یکسال خدمت بنا به پیشنهاد سرلشکر ظهیرنژاد فرمانده وقت ژاندارمری به مقام جانشینی فرمانده کل ژاندارمری منصوب شد؛ اما با ادامه جنگ تحمیلی و پیشروی نیروهای عراقی در جنوب کشور وی ضمن حفظ سمت جانشینی به فرماندهی عملیات نا منظم محور ماهشهر ـ آبادان ـ خرمشهر منصوب شد. پس از خاتمه ماموریت ۶ ماهه درجبهه جنوب باتوجه به شرارت منافقان و کومله و دموکراتها در آذربایجان غربی و کردستان به سرپرستی ناحیه ژاندارمری آذربایجان غربی منصوب شد. سال ۱۳۶۰ بنا به دستور آیتالله مهدوی کنی، وزیرکشور وقت به مدت هشت ماه عهدهدارمسئولیت فرماندهی ژاندارمری کشور شد. پس از تعیین فرمانده جدید تا تاریخ ۱/۴/۶۲ دوباره در سمت جانشین فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی انجام وظیفه کرد. تاریخ ۱/۴/۶۲ به علت بیماری با موافقت وزارت کشور بازنشست شد اما پس از ۱۴ ماه بازنشستگی دوباره در سال ۶۳ با توجه به این که استان سیستان دچار نا امنی شده بود ازطرف حجتالاسلام ناطق نوری، وزیر کشور به فرماندهی ژاندارمری استان سیستان منصوب و تا سال ۱۳۷۰ دراین منطقه خدمت کرد.
پس از ادغام نیروهای سهگانه ژاندارمری، کمیته وشهربانی بنابه پیشنهاد امیرمحمد سهرابی، فرمانده نیروی انتظامی و تصویب وزیر کشور به ریاست گروه مشاوران فرماندهی ناجا منصوب وسرانجام سال ۱۳۷۱ بازنشست شد. امیر، مهر ۱۳۲۴ به دبیرستان نظام تهران وارد شد و پس از فارغالتحصیلی در سال ۱۳۳۴ ازدانشکده افسری خدمت خود در ارتش را شروع کرد ودر نهایت سال ۱۳۷۱ با لباس ناجا بازنشست شد.
چرا امیر بعد از پیروزی انقلاب مجدد به خدمت دعوت شد؟
خدمات صادقانه ایشان در مبارزه با فساد، اخاذی، رشوه و موارد مشابه در دوران قبل از انقلاب، مورد توجه مسئولان جمهوری اسلامی قرار گرفت و با وجود این که در تاریخ ۱/۴/۱۳۶۲ بازنشست اما دوباره به خدمت فراخوانده شد و حدود یک دهه مسئولیت ژاندارمری در استان حساس سیستان و بلوچستان را بر عهده گرفت.
امیرسرتیپ نجفدری در جریان چه عملیاتی به درجه جانبازی رسیدند؟
ایشان در عملیات پاکسازی ارتفاعات بند و سیر داغی در استان ارومیه به افتخار جانبازی نائل شد. در این عملیات یک درجهدار و دو سرباز به مقام رفیع شهادت رسیدند و ۱۵ درجهدار و سرباز نیز مجروح شدند. امیر نجفدری مورد اصابت پنج گلوله و ترکش از ناحیه کتف، بازو، سینه و ران قرار گرفت. امیر همچنین به دلیل برخورد چند قطعه سنگ همزمان با اصابت گلوله از ناحیه دهان و پیشانی نیز مجروح شد.
عنوان «پشت دروازههای شهر» چطور شکل گرفت؟
در واقع قلمرو ژاندارمری از پشت دروازههای شهرها آغاز میشد. آن زمان هنوز نیروهای انتظامی ادغام نشده بودند و امیر سرتیپ منوچهر نجفدری در ژاندارمری خدمت میکرد. شهربانی مسئول امنیت شهرها و امنیت بیرون شهرها بر عهده ژاندارمری بود. خاطرات امیر از این نظر هم بِکر است و هم ناگفتههای بسیاری دارد. وی از چهرههای منحصربه فرد تاریخ ژاندارمری ایران محسوب میشود که حدود نیمقرن در تامین امنیت در مناطق مختلف کشور و در سمت فرماندهی مشارکت داشته است. پژوهشگران و مورخان میتوانند از این کتاب بهعنوان یکی از منابع دست اول و معتبر در تاریخ انتظامی کشور بهره ببرند.
«پشت دروازههای شهر» را چگونه تعریف میکنید؟
خاطرات امیر نجفدری، علاوه بر ویژگیهایی که به برخی از آنها اشاره شد، اسامی و یاد بسیاری از شهدایی که در راه حفظ امنیت کشور جان خود را از دست دادهاند و یادی از آنها در منابع دیگر نمیتوان یافت، را در اختیار مخاطب قرار میدهد، همچنین بیان دقیقی از عملیاتها و شیوه برخورد با اشرار و مجرمان که میتواند برای نیروهای جوان و تازهکار انتظامی آموزنده باشد. با توجه به ادغام ژاندارمری در ناجا، اکنون ثبت تاریخ ژاندارمری اهمیت زیادی دارد. متاسفانه مراکزی که اکنون دیگر وجود مستقلی ندارند، در زمینه ثبت تاریخ خود دچار مشکلات جدی هستند. ورود مرکزاسناد انقلاب اسلامی بهعنوان موسسهای که دغدغه ثبت تاریخ انقلاب را دارد، در واقع میتوان در همین راستا و جهت ثبت ناگفتههای تاریخ ارزیابی کرد.
کتاب در چند فصل تدوین شده است؟
خاطرات امیرسرتیپ نجفدری در ۱۱ فصل تنظیم شده و به تولد، دوران نوجوانی و تحصیلات نظامی، دوران نخستین حضور در استان سیستان وبلوچستان پرداخته شده است، دوران خدمت در ژاندارمری کرمانشاه، دوران خدمت در لارستان، دوران بازگشت ایشان به قصرشیرین و فرماندهی درگروهان ژاندارمری قصرشیرین، دوران خدمت در ژاندارمری آذربایجانغربی، دوران پیروزی انقلاب اسلامی وگرفتاری چند ماهه امیرسرتیپ نجفدری در زندان قصر، دوران سرپرستی ژاندارمری آذربایجان غربی و سومین دوره خدمت امیر در استان سیستان وبلوچستان، جانشینی فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی، فرماندهی ژاندارمری استان سیستان و بلوچستان در دهه ۱۳۶۰ و فعالیتهای دوران بازنشستگی میپردازد.